Een ouderschapsplan schept duidelijkheid en structuur voor alle betrokkenen in het tumult rond een scheiding.
Maar wanneer is zo’n ouderschapsplan verplicht om op te stellen? Het ouderschapsplan is verplicht voor ouders die uit elkaar gaan en minderjarige kinderen hebben. Dit geldt zowel voor samenwonenden, getrouwde stellen en geregistreerd partners. Wij zetten onderstaand de situaties voor jullie op een rijtje:
In het ouderschapsplan komen alle afspraken te staan die jullie maken over jullie minderjarige kinderen. Hier kun je heel ver in gaan, door bijvoorbeeld ook gedetailleerde afspraken te maken over de opvoeding, maar dit hoeft niet. Een aantal onderwerpen dienen verplicht opgenomen te worden in een ouderschapsplan:
Jullie kunnen kiezen voor co-ouderschap. Hierbij verdelen jullie de kosten en de zorg- en opvoedingstaken van de kinderen gelijk. Jullie kunnen er ook voor kiezen dat de kinderen bij één van jullie gaan wonen. Jullie dienen dan vervolgens af te spreken hoe vaak de kinderen de andere ouder zien (ook wel de niet-verzorgende ouder genoemd). Dit heet een zorgregeling of omgangsregeling. Hiervoor geldt geen standaardregeling. Jullie beslissen hier samen over. Houd bij de beslissing rekening met de wensen van de kinderen, school, hobby’s en sport van de kinderen.
Daarnaast is het slim om alvast afspraken te maken over bijvoorbeeld de schoolkosten maar bijvoorbeeld ook wat jullie als ouders belangrijk vinden in de opvoeding, bepaalde regels (bedtijden, huiswerk) of opvattingen over straffen. Over het contact met de beide families kunnen jullie ook iets opnemen in het ouderschapsplan.
Het ouderschapsplan wordt – als u gehuwd was of een geregistreerd partnerschap had – uiteindelijk toegevoegd aan het echtscheidingsconvenant en ingediend bij de rechter.
Het is belangrijk en ook verplicht om jullie kinderen te betrekken bij het opstellen van het ouderschapsplan. Door het plan samen te bespreken krijgen kinderen de mogelijkheid om te praten over de scheiding en zich te uiten. Ook is het belangrijk om jullie kinderen de kans te geven aan te geven wat hij/zij belangrijk vinden. Zo voelen ze zich gehoord. Pas wel op dat jullie de kinderen niet betrekken in eventuele conflicten of vragen om te kiezen voor een van jullie. Ook kan een minderjarig kind echt nog niet zelf bepalen hoe de omgangsregeling eruit komt te zien. Jullie bepalen als volwassenen zelf de afspraken, maar kunnen en moeten daarbij wel rekening houden met de wensen van de kinderen. Daarbij is het erg belangrijk dat jullie de kinderen goed uitleggen waarom er eventueel toch gekozen wordt voor een andere regeling dat zij zelf wensen.
Je kunt natuurlijk samen om tafel gaan zitten en alles op papier zetten, maar het moet wel in de juiste vorm gegoten worden. Daarnaast moet je erop letten dat het document aan alle juridische en wettelijke eisen voldoet. Een mediator kan jullie hierbij helpen.
Onder het door jullie beiden vastgestelde ouderschapsplan kunnen jullie allebei vervolgens een handtekening onder zetten en daarmee hebben jullie een rechtsgeldig document. Zijn jullie bezig met het regelen van de scheiding met bijvoorbeeld een mediator? Neem dit ouderschapsplan dan mee. Dit wordt dan met de mediator goed doorgenomen om te kijken of er niets over het hoofd is gezien, en kan vervolgens aan het convenant worden toegevoegd.
Ja, dat mag. Sterker, dat is zeer verstandig. Je maakt een ouderschapsplan nooit voor de komende tien jaar, maar laat hem meegroeien met de tijd. Jullie kinderen ontwikkelen zich voortdurend en situaties kunnen veranderen. Bijvoorbeeld wanneer jij of jouw ex-partner werkloos wordt of gaat verhuizen. Jouw kind gaat van de basisschool naar de middelbare school of de kinderen willen graag andere afspraken. Waarschijnlijk dienen jullie het ouderschapsplan daarom nog een paar keer te veranderen. Het is handig om momenten af te spreken waarbij jullie samen kijken hoe alles loopt en of de afspraken aangepast dienen te worden. Een goed moment is bijvoorbeeld een jaar na de scheiding. Deze updates of evaluaties kun je prima zonder mediator regelen; wel is het verstandig de definitieve tekst van je update door hem te laten vastleggen. Dat voorkomt misverstanden en geeft rust.
Zijn jullie kinderen ouder dan achttien jaar? Dan hoeven jullie in principe geen ouderschapsplan op te stellen. Wel moeten jullie afspraken maken over hoe de kosten van onderhoud en studie verdeeld worden. Totdat de kinderen 21 jaar worden, moeten ouders hier in ieder geval aan bijdragen. Ook ná het 21ste levensjaar kan het zo zijn dat jullie nog een financiële bijdrage moeten leveren voor jullie kind. Dit is het geval wanneer je kind kan aantonen dat het die financiële bijdrage nodig heeft óf als jullie samen als ouders in het ouderschapsplan hebben afgesproken dat jullie ook na 21 jaar blijven bijdragen.
Als jullie samenwonen hoef je voor het ouderschapsplan niet naar de rechter. Wel is het verstandig om het ouderschapsplan vast te leggen in een notariële akte; daarmee krijgt het document een zogenaamde ‘executoriale titel’ waarmee de zakelijke afspraken ook afdwingbaar worden, mocht een van jullie zich niet aan de afspraken houden in de praktijk.
In het ouderschapsplan maak je tevens afspraken over hoe te handelen als er geschillen en meningsverschillen ontstaan, om te voorkomen dat het escaleert. Hiervoor is met name een mediator de aangewezen route.
